13 июня, 2022 - 11:55
Мэжьэражьэ дыгъэр. АпхуэдизкIэ къигъэплъыщащ уафэри, купрауз IэмпIэ къыщIинакъым. Хьэуами укъелыпщI, узримыгъэIубу. Щыхуабэвэхми а зэрыжьыщIэхущ Налшык и «Долинск» хьэблэр. ЩхъуантIагъэр пэрыхьэтщ. Жьауалъэ абрагъуэщ жыг гуэрэнхэр. Гуэл щхьэфэ мамырыр уи жыжьаплъэу, мэууэ удзыпцIэ щыгум деж зегъэщIи… умыгупсысэ закъуэ! Угупсысэмэ къыбгурыIуэнкIэ хъунур неIэмал (…) умыщIэху пщIондэщ тыншыгъуэр. Месрэ мо хъумпIэцIэдж Iэтэр… А къандзэгу къибыргъукIри, къибыргъукIыххэурэ ивэщIэж акъыл пIэжьажьэри зы дуней уэрдыхъум и гъэрщ.
КъызбгъэдэтIысхьэпэху гу лъыстакъым зи ныбжьыр фIыуэ хэкIуэта лIы Iувышхуэм. Псы лъэнтхъуий щIытахуэмрэ щыгъын бэкхъырымэмрэ зэщIэту къэури, «дзыргъ» макъышхуэ къыкIэлъыпIэщIащ (IункIыбзэ зэкIэрыщIаифIыр мывэ гъэжам тридзауэ арт). Зэуэ къыпыIузох си IэфракIэпэ «бэлэрыгъар». Езым, и къепси и зегъэщэтэхи зыуэ, IэпэпсынщIэ есагъэжькIэ телефоным йоуIухьри:
- УздэщыIэр дэнэ, е-ей? Псы къыздэпщта? Псы щIыIэ зо! Дэвай…
Уэтэби дадэшхуэ! Иджы, ыхьы, а зыпэплъэри езым хуэфэщэну зы иныжь къутахуэу къыщIэкIмэ, мы дурэш цIыкIум ущымыпIэтIэуэж… сыIэпхъуэну зысплъыхьа щхьэкIэ, дэнэкIи зэхуэдэу Iувщ цIыхур. «ЗыщIызоIуж» си ныкъуэеджэм. НапэкIуэцIыр нэзмыджыс щIыкIэ си гъунэгъущIэр гъуагъуэу зыгуэрым погие:
- Шэджагъуэ дыпщIащ, зиунагъуэрэ, сынолъэIуати укъэпIэщIэну!
Си щхьэри къэзмыIэту, сакъыурэ къызэхызоплъыхь си лъапэр: хъыдан вакъэ къуэлэнитI; пэкъуаншэ щIыхупс цIыкIухэр кIащхъэу зыхэпхъа кIэкъуащIэ къэбыфэ. «Магнит»-р зэрыбу къытещрэ езыр къуауэ хъуржын хужь си пащхьэ дыдэм къыщощэтэх. НетIрей лIышхуэмрэ сэрэ ди зэхуаку иджы зыгуэрым (хьэуэ, къыдэтIысхьэркъым, атIэ илъэс 70-м зыбжанэрэ гухьэр езыщIэкIыжа бзылъхугъэм и «уэху-сыху» хьэлъэр игъэшу зыкъыщызыIэпегъэхури):
- Зэзакъуэ мыгъуэ сызыхэпщIыкIатэмэ, Iистофрилэхь! БжезмыIарэт?.. Си внукхэр гъунэгъум къыхуэзмыгъанэу хъуакъым. АпщIондэху…
- Уи махуэр зэй жэщ хъууэ щытакъым, армыратэмэ, внукымрэ правнукымрэ я зэхуаку зы илъэс тIощI нэхъ мыхъу зэрыдэлъыр пщыгъупщэрэт!
- КIыгуугу!
Апхуэдэхэу зэсэмыркъауэурэ зи Iыхьлы-Iэулэдыгъэр зыми емыщхьитIым я тхьэрыкъуэф Iэнэри къамыузэдрэт; «Кабардинкэ» ныбэф цIыкIури къытрамыгъэтIысхьэжрэт.
ЛIым и псыхуэлIэ «къухьыр» игъаджэурэ псы фэндырэ чэтвэрыр егъэщIей. Бзылъхугъэм и Iупэхэр мо и цIэджэгъу гъуэплъым хещIэри егъэувыж. Быхъ къахъуэхъуркъым. ЦIутI къапсэлъыркъым. Пэжыр жысIэнщи, апхуэдизкIэ сыдихьэхащ а тIум я зэпылъыкIэми, сигу хэхъуэурэ сыхуопIэцIеиж адэкIэ къэхъункIэ хъунум. МащIэу хуэбгъунжрэ тIэкIуи хуэщIыбагъыу къызэтIысылIа босцей къэбыфэ хуитышхуэм щхьэхущIымэ къабзэр къыпех. СпэзанщIэпсу къыспэщыс дадэшхуэрщи, и нэхэм а хъуаскIибл мыгъуэжьыр къащIэджэгукIыу, хьэжьпэжьыфэщ. СопщIантIэ, сэ, хьыIы, а тIур зэсытми! ЛIыжь-фызыжь дахэщ тIури. Нэбгъуз нэпцI сщIыурэ сыхукъуоплъ бзылъхугъэм… И щхьэц кIыхь ухуэнар псыIафэщ. ЩхьэфIэпхыкI къуэлэн цIыкIум къыщIопс пасэрей мыщIэ-тхьэгъуитI. Фызыжь гуакIуэщ, тхъугъэ налъэ зэзмыгъэцырхъхэм ящыщщ. Телефон гуэр къокIий абы щымыщу. ЛIышхуэм Iэбэрабэурэ уэзджынэр зейр къегъуэтри:
- НтIэ, Милкэ. СынакIуэрэ? – къызыкъуех и урысыбзэу адыгэ жьгъыруужь зыщIэтыр. – Тэмэм, шыр, мыдэ дагъэигъэхъуапIэм сыкъыIулъэдащи… Зы дакъикъэ 15-кIэ сынэсынщ… Хьэуэ, хьэуэ! УIумыкIыт а уздэщытым. Давай, фо! (Иужьрей псалъитIыр адыгэбзэ къабзэт!) ЛIышхуэр хуумыгъэфэщэну жьы щIэту къыщолъэт. Зеплъыхь: и цIыкIуфэкIухэр къилъыхъуэж къыщIэкIынщ.
- Арат… СыкъыщIыдэпшар… - щхьэфIэпхыкI пIащIэр зыфIилъэфрэ пэт къыдопсэлъей зи нэгу къызэIууа бзылъхугъэр, - си лъакъуэ лъынтхуэхэр псэзауэу..., - здыжиIэм, лIыр (нетIэ зэрыбзэрэбзам зыцкIэ емыщхьыжыххэу) къызэщеудри:
- УкъыщIызэплъыр си щхьэ гъэва?! Си внучкэр экзаменым къыщIэкIыжауэ къыспоплъэри щытщ. Тётям деж есшэхыну къэзгъэгугъащ!
НыкъуэжыIэр зыIураубэжа бзылъхугъэми зыфIэзэхуэжу къыщIэкIынщи:
- Сабийхэр уэр щхьэкIэ зэздзэкIри сыкъыдэкIащ!
- Дыхьэж-тIэ иджы, - лIы зэгуэпам вакъэкIэрэхъ лъэмбыIуитIыр удзыпцIэм щызэрилъафэурэ и жыпхэр зэпеIэбыхь. Зыгуэр фIэкIуэдаи, сыти…
- Мырат къэплъыхъуэр? – IункIыбзэ зэкIэрыщIар лIым и лъэтхьэмпэм пэщIэхуэу хыфIеутIыпщхьэ мыдрейми, - фпирот, Iиблисыжь!
- Уэт хъыджэбзыфI! Араи хье сэ фIыуэ ущIэслъагъур… Нэзат, Нэкъуэлэн… Дыхьэж! – и жьэгъул пщIантIэпсыр IэщIыб цыбэшхуэмкIэ зэщIилъащIэурэ къызопсэлъэкI лIы щIэцIывэжар. Абы и лъэужь уиплъауэ умыдыхьэшхынкIэ зы Iэмал щыIэтэкъым: езыр инрэ надэу (зэрыдадэм нэмыщI), езым и гъуэншэдж щхьэпсыр (е къэлалэрэт, е зыпыудыпэрэт?) хьейдэ пыщэтрэ, ещэтэхыпэу! Бзылъхугъэми дэнэ гу щылъригъэтэжынт а и хьэмыкъэ сэфэтым?! Хэбгъэзыхьмэ, игу тримыгъэпщэхауэ узиIэт… МызыгъуэгукIэщ жыхуэсIэр.
Маршынэхэр здыщагъэувамкIэ, гуэл Iуфэр иIыгъыу, лъэпэрапэурэ жэрт лIы тIорысэшхуэ. Ягъэ кIынкъым тIэкIу хуэхьэкIэпычми. Iуэхушхуэкъым и лIыжьыгъуэр тIыгъуэжами. НэхъыщхьэIуэращи, иджыпсту мыупIэрапIэу абы кIэлъокIуатэ «уей, уей!» жезыгъэIа зэманыгъуэр къызыщIэщ нэкъуэлэнитI. Сыт мыгъуэ дэ а псом хэтщIыкIыр!
Тхьэрыкъуэф Iэнэр зэщIэзыкъуэж бзылъхугъэ хэкIуэтар иджы къысхуеплъэкI хуэдэурэ щIошхыдыкI.
- ШейтIаныжь… Дэнэ иджы хуабэвэх-зелъэфэну мыпхуэдиз ерыскъыр здэсхьынур, - жиIэурэ мыгъуэр зи мыгъуа «Кабардинкэ» быхъутIэр къепхъуатэ, егъэщIейри… лажьи хъати зимыIэ хъумпIэцIэдж абгъуэм «ущ» жригъэIэу кIэщIекIэ!
- ИукIынщ…, - къызжьэдоху сфIэгуэныхьу.
- ХьэлIамэ иукIынщ! Пасэрей лIы гуащIэр здэкIуам кIэлъыкIуэжащ пасэрей фадэ пIащIэри. Плъэгъуакъэ мо щIэпхъуэжар?..
- А зи гугъу пщIыри зэгуэр гуащIэу щытагъэнщ… ЩIэмыпхъуэжу… Армыратэмэ?
- Армыратэмэ, емынэ узым укъихуа жыхуэпIэщ, и-и-и? «ПщIэжрэт?» зыжепIэн ущимыIэр бгъэунэхуакъым уэ иджыри…
- Хьэуэ… Сэ… Илъэс дапщэ ухъурэ? – къызжьэдоцIэфт сызыщIэупщIэну симыгугъэххар. - Къысхуэгъэгъу… Уи хьэдэ хьэм къихьат? - зыIурызолъэфэж аргуэру.
Пхуэзгъэгъуаиххэщ, 78-рэ сохъу. Абы щыщу 55-м мо щIэцIывэжаижьыр сошэч, ди тхьэ! ШейтIан Iупс зэрызелъафэу налъэ 55-рэ!
И жыIэкIам сыкъигъэуIэбжьри зэпэсплъыхьыпащ бзылъхугъэр. Хьэуэ фызыжь гуакIуэщ иджыри! Хьэуэ дытеIуэтыхьынукъым а тIур зэпэщхьэхуэу щIэпсэуам. Апхуэдэ гъащIэ теплъэгъуэхэм тIыл зышхауэ дыкърагъэтIащ фи тырку сериалхэм! НэгъуэщIщ сыхэзгъэгупсысыхьар (плъагъурэ, цIыху цIыкIу, дапхуэдизрэ зыбгъэIущыжрэт умыгупсысэну?!) НэгъуэщI гуэрщ: пэж дыдэу сыт къригъэкIар а бзылъхугъэм: дэнэ-тIэ здэкIуар пасэрей е – ухэныпэ нэхърэ лъэпхъуэмбыщIэ – нобэрей лIы … гуащIэр, е Iэмал имыIэжмэ – фIэIур?! КъызэрысIэщIэлъагъуэмкIэ, а ди нэхъ гуащIэхэм я лъэужьыр еху дызэпэфиижу иджыпсту дызэрыс хьэмкIэшыгужьыр. Хьэщхъуэмыщхъуафэщ а гупкIэм пысхэр. БзэмыIу пIытIахуэщ я кIэфийхэри. КърагъэкIхэрщи… догуэ даIуэт… Мес зым и къуэрылъху-пхъурылъхур внуккIэ егъэфий, адэкIэ абы къыпофий тётя, дядя, племяшхэр, адэкIэ IуантIагъэ лъэкIыхьу къыхоужьгъэ лIыжь лъэужьхэмрэ фызыжь-щIымахуэ мэракIуэхэмрэ. КIэщIу жыпIэмэ, зыри хуейкъым анэшхуэну, зыми хущIыхьэркъым адэшхуэну. Къытхуэмеижыххэу пызыхыжар езы къуэрылъхухэрщ (къысхуэвгъэгъу: внукхэрщ). ЯхущIыхьэркъым, тIу, абыхэми: шейтIанышэ яIухуауэ исщ фи андроид хьэпэщыпхэм. ЕупщIыт зыгуэркIэ! Узэхихмэщ, ярэби, жыхуэсIэр… Плъагъуркъэ и тхьэкIумитIми кIапсэ зырыз къолэл! АдыгэбзэкIэ узэреупщIар? Урысыбзэ-шэщIэхубзэ нэмыхъускIэ жэуап къыуитыжарэт!.. ИгъащIэкIэ хузэгъэщIэнукъым урысыбзэ нэс. Уэрамыбзэщ зэрыуэркъыр. Псэуху едзэгъунущ инджылызым. Уэздыгъэ нэхукIэ игъуэтыжынукъым къыIурыпчар. Хэпсэр къокI…
НобэреитIым срагъэсагъэхукIэ: Фпирот, хьэмкIэшыгу! …Арагъэнщ угупсысэн щIыхуэмейр.
