10 января, 2022 - 10:39
Илму жаны бла ышандыргъан жаш алимлерибизден бири Байкъазыланы Артур озуп бара тургъан жылда «Синтез простых ароматических полиэфиров с кетоксиматными фрагментами и композиты на их основе» деген темагъа химия илмуланы кандидаты даражагъа диссертациясын жетишимли къоруулагъанды. Андан сора да, ол 50-ге жууукъ илму ишни авторуду. Аладан беш статьясы ВАК-ны тизмесине кийирилген изданиялада басмаланнгандыла. Дагъыда тёртюсю «Скопус» эмда «Web ot Scince» Халкъла аралы журналлада чыкъгъандыла.
Андан тышында да, Артур сегиз патентни иесиди. Ол хазырлагъан материалла къырал эмда халкъла аралы даражада бардырылгъан конферецияланы жыйымдыкъларына къошулгъандыла. 2016 жылда «УМНИК» программаны алчысы болгъанды. Эсигизге салайыкъ, сагъынылгъан программада хорлагъаннга эки жылны ичинде инновациялы проектни айнытыр ючюн 500-мингсомлукъ грант бериледи.
Байкъазы улу ариу эм уллу тау элибизде – Кёнделенде ёсгенди. Мында ючюнчю номерли школну кюмюш майдалгъа тауусханды. Мектепде окъугъан кезиуюнде окъуна химия предметге сейири уллу болуп, аны дерслерине сюйюп жюрюгенди. Бу ызгъа акъылын бурургъа эмда химия бла байламлы илмуда жамауатны жашаууна, айныууна да керекли аслам зат тюбегенине тюшюндюрген школ устазларына да ыразылыгъын билдиреди.
Алай бла мектепни айырмалы тауусхандан сора КъМКъУ-ну химия факультетини бакалаврланы хазырлагъан бёлюмюне киреди. Анда, магистратурада да «Химиялы технология эмда биотехнология» деген ызда ёсдюргенди билимин. Экисин да къызыл дипломлагъа тауусханды. Дагъыда сагъынылгъан вузну бийик молекулалы жалгъаныула бла кюрешген усталыкъ жаны бла аспирантурасын бошагъанды. Бюгюнлюкде Артур Къабарты-Малкъар къырал университетни Прогрессив материалла эмда аддитив технологияла арасыны илму къуллукъчусуду.
Белгилегенибизча, ышаннгылы, хунерли да алимибиз, вузгъа окъуугъа киргенли бери да химия бла терен кюреше, анда жетишимли бола да келеди. Бусагъатда сагъынылгъан арада авиакосмос эмда автомобиль промышленностьда хайырланыллыкъ бийик технологиялы полимерлени къурау эмда жарашдырыу жаны бла ишлейди. Бюгюнлюкде ол этген сайлаууна ыразыды эмда аны бла бирге болдургъан жетишимлери кёллендиредиле.
Ол илму, бютюнда синтетикалы химия, жамауатны айнытырыгъын, аны аслам сферагъа керекли, къыйматлы да болгъанын чертеди. Шёндюгюлю технологияланы хайырлы эмда табийгъатха зарансыз болурларына къайгъыра, кесини юлюшюн къошады. Бийик технологиялы производствогъа жангы полимерлени къураугъа эмда чыгъарыугъа араны коллективи бла бирге къыйын салады. Ала жарашдыргъан полимерле уа авиакосмосдан, электроникадан сора да, медицинада хайырланыладыла.
Ишден бош заманында уа Артур кесини шуёхлары бла футбол да ойнайды. Дагъыда ол китап окъургъа сюеди. «Суратлау литератураны окъуй, сау кюнню ичинде химия формулаладан арыгъан мыйым солугъан этеди», - дейди кеси уа.
Жашауунда не заманда да анасы Зухура кёллендиргенлей тургъанын айта, юйюрю анга кюч–къарыу да бергенин белгилейди. Сюйген иши бла кюреше, илмугъа юлюшюн къошханы эмда жууукъ адамларындан не заманда да тутхучлулукъ тапханы ючюн кесин насыплыгъа санайды.
