29 августа, 2023 - 15:00
Бюгюн редакцияны къонагъы Къабарты-Малкъарны профессионал боксдан департаментини таматасы Гадийланы Даниялды. Республикада бокс къалай айныгъаныны, бу жаны бла жетишимлени эм чурумланы юслеринденди аны бла ушагъыбыз.
– Даниял, профессионал боксдан департамент къачан къуралгъанды, анга къаллай борчла салынадыла?
– Профессионал неда олимпиадалы боксдан департамент – республиканы спортну бу тюрлюсюнден федерациясыны бёлюмюдю. Алгъын ала экиси да башха-башха болгъандыла, 2017 жылда Россейни боксдан федерациясына жангы башчы – Умар Назарович Кремлев – келгенди. Ол аланы ишлерин игилендирир мурат бла экисин да бирикдирирге оноу этгенди. Заман ол башламчылыкъны тюзлюгюн, кереклисин да кёргюзтгенди.
– Мен билгенликден, сиз «Боксну-школлагъа» деген проектни бардырыу бла кюрешесиз, анда болум къалайды?
– Жарсыугъа, чырмаула бардыла. Бизни жаныбыздан битеу керекли жумушла тамамланнгандыла, план хазырды, мектепледен къоранчла изленмейдиле, битеу кереклени Россейни спорт федерациясы тапдырлыкъды. Къыралыбызда 25 регион ол программагъа кёре ишлейди, ол санда Къазан, Москва, Челябинск, Санкт-Петербург эм башха уллу шахарла.
Чырмаула уа сабийле жарау этгенде ачырла, саулукъларына чып тюшюрюрле деген сылтау бла чыгъадыла. Алай планнга кёре, школчулагъа лекцияла берилликдиле, боксну тарыхыны юсюнден айтыллыкъды. Ызы бла аны техникасына бла тактикасына юйретирикдиле. Окъуучула бир бирлерин урлукъ тюйюлдюле, снарядлада ишлерикдиле. Бу башламчылыкъны ахшы жанлары асламдыла, сёз ючюн, окъуучула кеслерин къорууларгъа юйренирикдиле, саулукъларына да игиди. Боксдан федерациябызгъа да ол тап келеди – артда бизге боксдан ангылаулары болгъан адамла келликдиле, профессионал бокс бла уа 18 жылдан сора кюреширге жарайды.
– Бу умутугъуз къабыл кёрюлсе, сёз ючюн, элледе мектепледе сабийлени юйретирге тренерле табылырламы?
– Уста тренерлерибиз кёпдюле, аланы абадан тёлюсюню юсюнден айтханда, сынамлы, кеслери заманында уллу жетишимле болдургъан спортчула, бюгюнлюкде уа тренерле асламдыла. Жаш кадрла да жетишедиле – бу жаны бла чурум жокъду. Жашау тюрлене, айный баргъаныча, спортну хар тюрлюсюнде да жангылыкъла этиледиле, жаш тренерле да сабийлени жарауларын алагъа кёре къурайдыла.
2020 жылда боксдан регион федерациябызгъа Нажмудин Бербеков башчылыкъ этип башлагъанды да, ол боксну айнытыугъа кертиси бла да къайгъырады, керекли затланы даражалы фирмаладан багъалысын, игисин алады. Элледе секцияла къураладыла, сёз ючюн, кёп болмай Терк районда, Нартанда, Прохладныйде залла ишлеп тебирегендиле, битеу да 32-ден аслам зал ачылгъанды, алада юйрениу хакъсызды.
– Республикада олимпиадалы боксдан школланы саны къаллай бирди, алада ненча адам жарау этеди?
– Боксну бу тюрлюсюнден олимпиада резервли юч школ барды – экиси Нальчикде, бири да Тырныауузда, алада 720-750 адам юйренедиле.
– Даниял, сени кесинги да залынг барды, аны юсюнден толуракъ айтсанг эди.
– Аны 2018 жылны ноябринде ачханма, аны аты былайды: «Boxing.life». Анда кесим юйретеме. Менде жарау этгенлени араларында умутландыргъан спортчула кёпдюле, ала республика, округ даражада хорлайдыла, Россейни чемпионатларында, башха магъаналы турнирледе кеслерин сынайдыла.
– Сизге ким да келаллыкъмыды огъесе хунерли спортчуланымы юйретесиз?
– Бусагъатда бизде тюрлю-тюрлю жыл санда 79 адам юйренедиле. Саулукъларын, къарыуларын кючлерге сюйюп келгенле да иги кесекдиле. Алай турнирлеге къатышыргъа излемейбиз, кесибиз ючюн юйренебиз дегенлени араларында артда, сейирлери къозгъалып, эришиулеге барыргъа сюебиз дегенле да чыгъадыла. Сермешлеге къатышыргъа излейбиз деп кеслерине борч салып келгенле да бардыла. Юлгюге бусагъатда бизде ММА-да эришген Къартлыкъланы Ислам бешинчи сермешине хазырлана турады, ол эндиге дери ётдюрген тёрт тюбешиуде хорлагъанды.
Манга, тренергеча, эм магъаналысы – юйренирге келген адамдан олимпиецни этиу тюйюлдю. Мен излеген – алада эм алгъа адамлыкъ шартланы ачыкълауду эм айнытыуду. Сабийлени мектепледе окъутхан битеу устазла эм директорла бла байламлыкъ жюрютеме, аны школда халисин, къалай окъугъанын сурайма. Бир тюрлю кемчиликни юсюнден билсем, аны тюзетирча мадар этеме.
– Бир-бирде ата-анала сабийлерин зор бла келтиредиле, сен анга къалай къарайса? Сора, профессионал бокс бла толу жарау этип 18 жылда башларгъа жарай эсе, спортну бу тюрлюсюн алгъадан сюйген адам не бла кюрешсин?
– Алгъа экинчи соруугъа жууап берейим. Сабийлеге эм игиси – жюзюу бла гимнастикады. Жюзюу адамны чархын саулай ишлетеди, жюрекге, ёпкелеге игиди, ол эм хайырлы физкультура болгъаны жашырын тюйюлдю. Гимнастикада санланы создуруу уа артда жараулада болушурукъду.
Ата-аналагъа уа айтырыгым: сабийни спортну кеслери жаратхан тюрлюлерине зор бла келтирмей, алгъа башха-башха заллагъа элтселе игиди. Сабий спортну талай тюрлюсюн кёрюп, кёлю жаратханны кеси сайлап жюрюсе – ол тюздю.
– Ушагъыбызны ахырында – спортну жаш тёлюню ариу юйретиуде магъанасы?
– Хар заманда да спорт жаш тёлюню ариу къылыкъгъа, тюз иннетге, Ата журтха сюймекликге юйретиуде уллу жерни алгъанды. Ол адамны кесини, башха адамланы, туугъан жерни аллында жууаплылыкъгъа, низамгъа юйретеди. Аны ючюн къайсы къыралда да аны айнытыугъа аслам эс бёлюнеди.
Кульчаланы Зульфия.