27 сентября, 2022 - 15:34
Колхозланы, совхозланы заманларында бола тургъан ишди. Эр кишиле ара мюлкде Сары-Тала жайлыкъда мал аш хазырлайдыла. Танг жарыгъы бла турадыла, чыкъ къуругъунчу чаладыла. Асхут заманда бираз солуйдула, андан сора уа хазыр дырынларын жыядыла.
Кенг биченликде жангы чалыннган дурула, берлакъда уа гебеннге жыйыллыкъ батанла. Къошха жууугъуракъ жерде уа лыппырла, гебенле, антаула окъуна сюеледиле.
Бичен кезиуде тауда иш къыстауду. Ол жыйылып, ташылып бошагъынчы тынчлыкъ жокъду. Таулугъа ол заманда башха ишни бир да сагъынма. Алай жашау жашауду. Сен не десенг да, ол кесича бара береди.
Бир кюн жыйын, эрттенликде чалгъан да этип, ызы бла хазыр дырынны батанлап, ашагъан да этип, энди уа бираз солуюкъ деп тургъанлай, бир жаш адам жетеди. Элден, жамауатдан хапар соргъанларында: «Хайыр – ахшылыкъ», - дейди. – Сора Созайны къарындашыны жашы къыз къачыргъанды. Тамбла ары жарашыргъа барыргъа керекди. Созайны жыйын тамата этгендиле. Бюгюн юйге жетсин, сен а аны орунуна ишлей тур деп жибергендиле», - дейди.
Иги хапаргъа чалгъычыла къууанадыла, жашны да алгъышлап, къолун тутадыла, сора жолгъа хазырлайдыла. Аллында кюн кийик атхан эдиле да, юлюш да саладыла, жуууллукъ, жамау салынырыкъ кийимлени да алып, Созай жолгъа тебирейди.
Жыйында чамчы жашладан бири кетип баргъанны ызындан: «Чаппушлай болма, маржа», - деп кюлюмсюрейди. Аны ючюн таматаладан бири желкесине да жетдиреди. Алай жолгъа чыкъгъан жаш, анга эс бурмай, терк-терк атлап, алайдан ташаяды. Чаппуш а кимди дегенде, ол да аланы элден биреу.
Бир жол Къара-Суу башында Жерк Дорбун деген жерде отун эте болады. Кечирек да къалып, юч эшекге жюк этип, келе болады. Къарангыда шайтанланы тойларына тюбеп къалады. Ала сыйлайбыз дегенде, «бисмилляны» айтып къутулгъанды. Андан сора кеч жолгъа чыкъгъаннга чамчыла, лакъырдачыла алай айтып болгъандыла.
Тауда булутла терк жетип, тёгерек-башны кёз кёрмезча этип, жабып да къоюучудула. Жолну билген бара береди. Билмеген а, олтуруп, аязгъынчы да сакълайды. Созай да Акъ-Къая тийресине жетгенде, алайланы къара-боз булутла басадыла. Ууакъ жауун жаууп тебирейди. Жаш тёгерек-башха къарай кетеди да, жолдан кенгирекде гола таш кёрюп, алайгъа ётюп, бираз мычыр акъыл этеди.
Ол да ташха таянып тургъанлай, булут ичинден: «Созай, харип, ажашыпмы къалгъанса? Табалмаймы тураса жолну? Келчи ызымдан, уллу жолгъа чыгъарайым», - деген бир ауаз чыгъады. «Кимсе, не адамса, нек кёрюнмейсе?» - дегенинде уа: «Ауазымы ызындан келип тур, къоркъма», - деп къояды.
Жолоучу, башха амалы къуруп, ауазны ызындан тебирейди. «Ёрге бар», - десе, ары барады. «Солуна тарт», - десе да, ол айтхан жанына бурулады. Не айтса да, аны этеди. Башха амал жокъ.
Бир ауукъдан аязчыкъ жетеди да, булутланы чачады. Тёгерек-баш аязады, жарыкъ болады. Кёкде жулдузла да жылтырайдыла, булутла кетедиле. Таууш да жокъ болады.
Созай а аллына къараса, бийик къая башында сюелип турады. Дагъыда бир-эки атлам этсе, къаядан ташаярыгъы уа баям эди.
Айтадыла, кеч жолоучуну сакълагъан, ажашдыргъан да барды деп.
