31 мая, 2022 - 15:32
Тукъузгю (Рябина кавказская)
Таулада битеди, терегини бийиклиги 15 метрге дери жетеди, къабугъу кюл бетли сыйдам болады. Асламысында къайын терекле бла къоншулукъда ёседи. Чапыракълары узун зугулладыла, гюллери акъладыла, бирге жыйылып, щётка маталлы жокку ёседиле. Жемишлери къызылладыла, жылтырауукъладыла, суулуладыла. Жыл сайын иги тирлик береди.
Медицинада тукъузгю терекни асламысында жемишлери бла гюллери хайырланыладыла. Аны чапыракъларында да тюрлю-тюрлю кислотала, жемишлерини ташларында жаула, гюллеринде уа кверцитин 3-глюкозид эм башха затла тюбейдиле. Битимни жемишлери аскорбин кислота Р, В, Е витаминле, каротин, сахароза, глюкоза, фруктоза, органикалы фенолкарбонат кислотала бла байдыла. Ала поливитамин сырьёча багъалыдыла. Жемишледе тюбеген органикалы затла аш орунну эм ётню тап ишлеулерине себеплик этедиле.
Халкъ медицинада тукъузгюню жемишлерин адамны ашха ачыуда, тиш кириулеге, атеросклероздан, гипертониядан ауруулагъа багъыуда хайырланадыла. Ётде кислотность аз эсе, аллай адамгъа тукъузгю жемишлени согундан чай къашыкъ бла бирин ауузланырны аллында ичиредиле.
Битимни жемишлерин мурса бла бирге да хайырланадыла (тукъузгюню 7 юлюшюне тууралгъан мурса чапыракъланы 3 юлюшюн къошуп). Ол халда хазырланнган сырьёну столова къашыкъ бла бирин исси суугъа къуюп, ичинде сууу болгъан адырда 10 минутну къайнатадыла, андан сора 4 сагъатны сууургъа къоядыла, жарым стакандан 2-3 кере ичедиле.