5 мая, 2022 - 13:59
Къыралны къайсы шахарында да, андан тышында башха узакъ жерледе окъуна таулу къызладан бла жашладан, иги окъуп, магъаналы усталыкъла алып, атларын иги бла айтдыдырып, жууаплы жерледе ишлеп тургъанла кёпдюле. Халкъыбызны атын иги бла айтдырып тургъанлары ючюн окъуна махтаугъа тийишлидиле ала. Дагъыда халкъда бир иги айтыу жюрюйдю: игиден, ол къайда болса да, бир кюнде бир игилик келеди.
Курданланы Юсюпню къызы, Рахайланы Джамиля, аллай къызладан бириди. Ол бюгюн Санкт-Петербургда жашайды. Туугъан а Элбрус элде этгенди. Гитчелигинден окъуна врач болургъа сюйгенди. Бар сабий оюнлары да ол усталыкъ бла байламлы болгъандыла. Школну бошагъанлай, ол Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина бёлюмюне киргенди. Анда 4-чю курсха ётгенлей, аллай онг чыгъып, Санкт-Петербургда академик И.П. Павлов атлы къырал медицина университетге кёчюп, окъууун андан ары бардыргъанды.
Аны атасы Курданланы Юсюпге бла анасы Тилланы Розагъа тынч болмаз эди жете келген къызчыкъны уллу шахаргъа жиберген. Ол шартны юсюнден Джамиля былай айтады: «Да, хау, къыз тиширыуланы сюйюп ие болмазла узакъгъа. Болсада мени атам-анам, биз тёрт эгеч болабыз да, барыбызгъа да тынгылы билим берирге кюрешгендиле. Кёчгеними уа бир хыйсабы – теренирек билим алыргъа эди. Нальчикде да болур эди аллай онг, алай а мында кенг сынамлы, аладан дерс алырча устала асламдыла».
Ол алай болгъанына не сёз. Джамиля анда бютюнда къаты окъугъанды. Ол эрттегили тёрелери сакъланнган, аты иги бла айтылып келген бийик окъуу юйде билимли устазланы къолларында окъугъан даражалы да, сейир да эди. Ол окъуу юйню бошагъандан сора, 2008 жылда Джамиля, Санкт-Петербургда саулукъ Сакълау эм социал айныу жаны бла федерал агентствону бийик билим берген медицина академиясында клиника интернатурада бир жыл окъугъанды. Дагъыда эки жылны Стоматологияны Санкт-Петербург институтунда билим алгъанды. Аны «стоматолог-терапевт» бёлюмюн 2011 жылда бошап, андан ары И.И. Мечников атлы шимал-батыш къырал медицина университетде «ортодонтия» усталыкъны ординатурасында эки жыл окъугъанды.
Таулу къыз ишин микроскопист болуп башлагъанды. Аллай усталыгъы болгъан тиш врач ауругъанны жарсыуун теренден кёреди, аны юсю бла этген болушлугъу да магъаналы болады. Джамиля айтханнга кёре, микроскоп ауругъан жерингде не бола тургъанын ачыкъ кёрюрге онг береди. Ол а диагностика салыуда, багъыуда да бек магъаналыды. Къошакъ жара салыргъа да къоркъуу жокъду, нек дегенде врач гитче диаметрли инструментле бла хайырланады, кюмюшчю кибик ишлейди. Алай бла, къаралыргъа керек жерни чеклери тюз тохташдырыладыла. Киста-зат болса да, ол терк ачыкъланады.
Бюгюн Джамиля стомотология багъыуну не тюрлюсюн да хайырланады. «Хау, Аллахха шукур, аллай онгум барды, – дейди ол. – Тюрлю-тюрлю технологияла бла шагъырейме, не тюрлю материал бла да ишлей билеме. Уллулагъа, гитчелеге да терапиядан, хирургиядан башлап, реставрациягъа дери, комплекс багъыу бла кюрешеме. Дагъыда къошакъ билим берген курслагъа, халкъла аралы конференциялагъа дайым жюрюгенлей турама. Артыкъ зат билир онг болса, ахчангы, заманынгы да аяргъа жарамайды».
Элибизде-жерибизде бизге ким да болушады – танышларыбыз, жууукъ-ахлубуз… Уллу шахарда уа къыйынды кесине уста деп айтдыргъан. Ол жаны бла Джамиляны оюму да былайды: билиминг болмаса, бир тюрлю бир жууукълукъ болушаллыкъ тюйюлдю. Баям, болушса да, ол зат кёпге бармайды. Хау, къайда да атынгы иги бла айтдыргъан тынч тюйюлдю. Башхаладан айырмалы, даражалы этген жаланда артыкъ билгенингди. Ол себепден таулу къыз тюрлю-тюрлю курслада окъуйду, конференциялада, конгресследе болады. Озгъан жыл Санкт-Петербургда ортогнатическая хирургия жаны бла халкъла аралы конгрессни ишине къатышханды. Адамны тишлерин тап этип, жаякъ сюегин тюзетгенни юсюнден ишлени арасында аны иши да белгили болгъанды.
Джамиля жыл сайын Функциялы стоматологияны халкъла аралы конгрессинде болады. Ол бюгюн стоматолог-терапевт-микроскопист-ортодонт деген усталыкъланы бирикдирип, «Стоматология» атлы иели биригиуде ишлейди. Дагъыда брекет системала бла кюрешеди, протезированияны устасыды.
- Мында бир ненча адам болабыз бир бирни ангылап ишлегенле. Тиш аурууну кесича, анга багъыуну да кёп тюрлюлери боладыла. Бири бир жаны бла бакъса, башхасы да пациентни тынгысыз этген шартлагъа андан ары къарайды. Мен тишлени багъыу жаны бла кёп тюрлю усталыкъланы бирлешдирирге сюеме. Не десенг да цивилизацияны уллу атламла этген заманында жашайбыз, жангы техника, жангы багъыу онгла кюнден-кюннге тюрлене, ёсе барадыла. Быллай ишде уа жашаудан артха къалыргъа жарамайды. Нени да билирге, неге да юйренирге излегеним да анданды - дейди ол.
Джамиля Рахайланы Сагитни жашы Асхат бла анда тюбешип, ала бир юйюрлю болуп жашагъанлы иги кесек болады. Асхат юристди, экономистди, усталыгъына кёре ишлейди. Ала, бир бирни ангылап, жууукъну, ахлуну да кёлюн ала, эки къыз ёсдюредиле. Сабийле, Салима бла Алия, Джамиляны ата-анасы бла Элбрусда турадыла. Ана тилде алача ариу сёлешгенле аздыла.
- Таматаланы къатларында ёсген сабийле башха тюрлюдюле. Атам, анам саулукъда, манга аллай онг чыкъгъанды. Тансыгъ а боладыла. Ма бу жол юйде болгъаныбызда, мени школгъа элтип, нёгерлери бла танышдыргъандыла. Аталарын да алай. Мен кесим да ол школну бошагъанма да, устазларымы кёргениме бек къууаннганма, – деп кюледи Джамиля.
Ары-бери кетгенле артха къайтмазла деген къоркъуу барды. Баям, жаш адамла да эте болурла ол къайгъыны. Джамиля бла Асхатны, бир кесек сынам жыйгъандан сора юйге къайтыргъады муратлары. Бюгюн а аланы атларын ишлеген жерлеринде иги бла кёпле сагъынадыла. Ол а, алагъа угъай, бизге да уллу саугъады.